Genosid di Gaza: Cerminan Kemanusiaan dan Amanah Dunia
Ke rimba mencari kayu gaharu,
Ke paya menanti burung tempua.
Apakah ertinya dunia bersatu,
Jika darah insan terus dipuja?
Pada 16 September 2025, dunia digemparkan dengan kenyataan rasmi daripada UN Independent International Commission of Inquiry yang mendapati Israel telah melakukan genosid terhadap rakyat Palestin di Gaza. Laporan tersebut menegaskan bahawa terdapat bukti tindakan yang memenuhi definisi Genocide Convention 1948—pembunuhan, menyebabkan kecederaan fizikal dan mental yang serius, serta mencipta keadaan hidup yang direka untuk memusnahkan sesebuah kumpulan secara fizikal (OHCHR, 2025). Ini bukan sekadar laporan rutin; ia adalah pengiktirafan paling keras daripada badan PBB terhadap konflik Gaza.
Sebagai pelajar undang-undang antarabangsa, hati saya bergetar membaca kenyataan itu. Perkataan “genocide” bukanlah kata yang digunakan sewenang-wenangnya. Ia adalah label paling berat dalam hukum antarabangsa, lahir daripada luka Holocaust, dan dikodifikasikan dalam Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (1948). Untuk sesebuah suruhanjaya PBB menyatakan dengan jelas bahawa genosid sedang berlaku—itu menandakan bahawa dunia tidak lagi boleh berpaling.
| Elemen Genosid | Maksud Ringkas | Sumber |
|---|---|---|
| Killing members of the group | Membunuh ahli kumpulan sasaran | Genocide Convention, Art. II(a) |
| Causing serious bodily or mental harm | Menyebabkan kecederaan fizikal/mental serius | Genocide Convention, Art. II(b) |
| Deliberately inflicting conditions of life | Mewujudkan keadaan hidup yang membawa kepada kemusnahan fizikal kumpulan | Genocide Convention, Art. II(c) |
| Imposing measures to prevent births | Langkah mencegah kelahiran dalam kumpulan | Genocide Convention, Art. II(d) |
| Forcibly transferring children | Memindahkan kanak-kanak secara paksa | Genocide Convention, Art. II(e) |
Apabila bukti menunjukkan bahawa pembunuhan massal, pengeboman sistematik, dan sekatan terhadap makanan, ubat, serta bekalan asas digunakan sebagai senjata perang, maka kita berdepan dengan gambaran paling gelap kemanusiaan. Gaza kini bukan sekadar medan konflik, tetapi tapak ujian sejauh mana dunia sanggup mempertahankan prinsip yang digariskan selepas Perang Dunia Kedua.
Namun, persoalan yang membakar jiwa ialah: apa seterusnya? Penentuan genosid oleh suruhanjaya bebas PBB adalah langkah besar, tetapi ia bukan penghakiman mahkamah. Untuk tindakan undang-undang, International Criminal Court (ICC) dan Mahkamah Keadilan Antarabangsa (ICJ) menjadi medan utama. ICC boleh mendakwa individu yang bertanggungjawab, sementara ICJ menangani pertikaian antara negara berdasarkan Konvensyen Genosid. Tetapi realitinya, proses ini penuh liku politik, veto, dan kepentingan kuasa besar.
Di sinilah kita melihat jurang antara undang-undang antarabangsa yang indah di atas kertas dengan realiti dunia yang penuh kepentingan. Bagi rakyat Palestin di Gaza, keadilan yang datang lewat sama sahaja dengan tiada keadilan. Tetapi sekurang-kurangnya, pengiktirafan genosid ini memberi rekod sejarah bahawa dunia telah menyaksikan dan menamakan penderitaan itu dengan istilah sebenar.
Dari perspektif Islam, setiap jiwa adalah suci. Membunuh seorang insan tanpa sebab yang sah diibaratkan seperti membunuh seluruh umat manusia (Surah al-Maidah: 32). Maka, genosid bukan sahaja jenayah undang-undang antarabangsa, tetapi juga penafian terhadap prinsip fitrah yang paling asas. Negara-negara Muslim-majoriti, termasuk Malaysia, tidak boleh sekadar menyatakan simpati; mereka perlu menterjemahkannya kepada tindakan diplomatik, undang-undang, dan kemanusiaan.
Namun, saya juga percaya, tindak balas tidak harus dibina atas dendam atau kekerasan semata. Undang-undang antarabangsa memberi jalan untuk akauntabiliti tanpa mengulangi kitaran keganasan. Tindakan undang-undang, tekanan diplomatik, dan solidariti kemanusiaan adalah instrumen yang lebih berkesan untuk memastikan kebenaran tidak dipadam oleh kuasa.
Refleksi ini juga mengundang persoalan lebih besar: adakah sistem antarabangsa benar-benar berfungsi, atau sekadar retorik? Setiap kali genosid berlaku—Rwanda, Bosnia, Myanmar, kini Gaza—dunia berjanji “Never Again.” Tetapi kenyataan terbaru ini membuktikan bahawa “Never Again” sering bertukar menjadi “Again and Again.” Apa ertinya undang-undang jika ia tidak membawa perlindungan?
Mungkin jawapannya bukan sekadar menambah undang-undang, tetapi memperbaharui keberanian politik dan moral. Dunia memerlukan kepimpinan yang melihat penderitaan orang lain bukan sebagai statistik, tetapi sebagai luka sendiri. Hanya dengan itu, undang-undang antarabangsa akan benar-benar hidup, bukan sekadar teks di atas kertas.
Genosid di Gaza adalah ujian kemanusiaan kita bersama. Ia menuntut kita merenung: adakah kita sekadar penonton, atau saksi yang berani bersuara? Malaysia, sebagai negara kecil tetapi bersuara di PBB, boleh memainkan peranan moral—mengangkat isu ini di forum antarabangsa, menyokong tindakan ICJ dan ICC, serta memastikan solidariti rakyat tidak padam.
Kerana pada akhirnya, genosid bukan hanya tragedi bagi Palestin, tetapi tragedi bagi seluruh umat manusia. Ia mengingatkan kita bahawa tanpa keadilan, kemajuan adalah kosong; tanpa kemanusiaan, kekuatan hanyalah kekejaman.
Ke laut luas nelayan berpaut,
Ke darat hijau petani menanam.
Jika genosid tidak kita tentang bersungguh,
Apalah lagi erti keadilan dalam alam?
Sumber:
OHCHR. “Report of the Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory, including East Jerusalem, and Israel.” 16 September 2025.
Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, 1948.
International Criminal Court (ICC) Statute, 1998.
Schabas, William. Genocide in International Law: The Crime of Crimes. Cambridge University Press, 2009.
Akhavan, Payam. “The Crime of Genocide in International Law.” Yale Journal of International Law, 1995.
